Op 14 mei 2019 nam de Eerste Kamer de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen aan. Met de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen wordt de kwaliteit van ontwerp en uitvoering bewaakt zodat het eindresultaat voldoet aan de voorschriften die het Bouwbesluit hanteert. Om je meer informatie over de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen te geven, zetten we in dit artikel de belangrijkste informatie rondom deze wet voor je op een rijtje.
Huidig bouwstelsel
Als eerste is het belangrijk om je wat achtergrondinformatie te geven over het huidige bouwstelsel zodat je begrijpt waarom de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen er komt. In het huidige bouwstelsel verricht het college van burgemeester en wethouders (hierna college van B&W) het bouwtoezicht. Dit stelsel staat vast in de Woningwet (Ww) en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Aan de hand van het Bouwbesluit toetst het college van B&W de omgevingsvergunningaanvraag voor bouwen, de uitvoering van de bouwwerkzaamheden en de staat van bestaande bouw aan de eisen. In het Bouwbesluit 2012 zijn er vijf aspecten die het college toetst, namelijk veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu. Ook toetst het college de ruimtelijke ordeningsaspecten, zoals conformiteit met het bestemmingsplan.
Aanleiding voor de nieuwe Wet kwaliteitsborging bouw
Afgelopen jaren hebben verschillende incidenten en onderzoeken de kwaliteit van het huidige bouwtoezicht in twijfel getrokken Denk hierbij bijvoorbeeld aan de vuurwerkramp in Enschede, de Schipholbrand en het instorten van het dak van het AZ stadion. Er is toentertijd grondig onderzoek gedaan naar al deze incidenten. Al gauw bleek dat onvoldoende toetsing van het bouwontwerp en de bouwwerkzaamheden één van de belangrijkste oorzaken bij al deze incidenten was. Wat bleek? Niet alle gemeenten beschikken over voldoende expertise. Om zulke incidenten te voorkomen was het dan ook nodig om een nieuwe wet te introduceren voor het waarborgen van de kwaliteit van de bouw.
Doelen van de Wet kwaliteitsborg bouw
De wet kwaliteitsborg voor het bouwen heeft drie geformuleerde doelen. Als eerste moet de wet kwaliteitsborg bouw ervoor zorgen dat bouwbedrijven de kwaliteit van hun werk beter controleren. Door betere controles kan namelijk de kwaliteit van gebouwen verbeterd worden doordat er minder bouwfouten en gebreken zullen zijn. Je kan hierbij denken aan onvoldoende isolatie of slecht werkende ventilatie. Ten tweede moet deze wet ervoor zorgen dat er een vermindering is van faalkosten. Wanneer bouwbedrijven namelijk minder bouwfouten moeten corrigeren, bespaart dit in kosten. Tenslotte maakt de Wet kwaliteitsborg bouw het werk van onafhankelijke kwaliteitscontroleurs ook efficiënter, omdat de bouwers zelf al veel controles moeten uitvoeren.
Hoe ziet de wet kwaliteitsborging eruit?
De wet Kwaliteitsborg 2021 is een combinatie van privaat en publiek toezicht. We vertelden je al eerder in het artikel dat het college van B&W de conformiteit met het Bouwbesluit 2012 vooraf en tijdens de bouwwerkzaamheden toetst. Deze taak gaat bij de wet kwaliteitsborg bouw bij een private toezichthouder liggen. Deze private toezichthouder is verantwoordelijk voor het waarborgen van de kwaliteit van de bouw. Daarnaast spelen ook instrumentaanbieders en de Toelatingsorganisatie een grote rol in de nieuwe wet. Deze partijen beslissen met welke instrumenten de private toezichthouder werkt bij de uitvoering van de taak. Wat deze rollen precies inhouden lees je later in het artikel.
Het kabinet voert de wet kwaliteitsborging voor het bouwen gezamenlijk in met de Omgevingswet. Onder de omgevingswet wordt de omgevingsvergunning voor bouwen opgesplitst in een ruimtelijke en een technische vergunningsplicht voor een bouwactiviteit. Bij de ruimtelijke vergunningplicht gaat het om de omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit voor een bouwwerk en de toets aan het omgevingsplan. Je kunt hierbij denken aan onder andere bouwhoogte. Hierbij is het wel de eis dat het omgevingsplan een vergunningplicht voor de betrokkenheid heeft. Deze toetsing blijft bij het bevoegd gezag. Binnen de technische bouwactiviteiten is er een onderscheid tussen vergunningsvrije, melding plichtige of vergunning plichtige bouwwerken. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om veiligheid en bruikbaarheid.
Rol van de instrumentaanbieders en de Toelatingsorganisatie
Om te zorgen dat je de rolverdeling binnen de wet Kwaliteitsborging voor het bouwen goed begrijpt, lichten wij deze verder toe. Als eerste komen de instrumentaanbieders en de Toelatingsorganisatie aanbod. Voor er bouwwerkzaamheden plaats kunnen vinden, moet een opdrachtgever een omgevingsvergunning aanvragen bij het college van B&W. In tegenstelling tot het huidig bouwstelsel, moet de opdrachtgever bij de wet kwaliteitsborgbouw een instrument kiezen. Met dit instrument waarborgt de opdrachtgever de kwaliteit van het bouwwerk. Bij een instrument kan je onder andere denken aan een erkennings- of een certificeringregeling. Welk instrument de opdrachtgever kan kiezen, hangt af van het soort bouwwerk. Je kunt je natuurlijk voorstellen dat er bij een winkel andere instrumenten van toepassing zijn dan bij een concertgebouw.
Instrumentaanbieders zoals branchevereningen en certificerende instellingen zijn verantwoordelijk voor het maken en beheren van zulke instrumenten. De instrumentaanbieders stellen vast welke kwaliteitsborgers met een instrument mogen werken. De Toelatingsorganisatie is verantwoordelijk voor aanvragen voor toelating van instrumenten tot het stelsel van kwaliteitsborging. De Toelatingsorganisatie toetst aan de hand van wettelijke voorschriften of een instrument voldoet aan de kwaliteitsborging. Ook is de Toelatingsorganisatie verantwoordelijk voor het controleren van het functioneren van instrumenten op stelselniveau.
Rol van de private toezichthouder
Zoals eerder besproken kiest de opdrachtgever bij de wet Kwaliteitsborging voor het bouwen een private toezichthouder die met het instrument mag werken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een erkend architect. Als eerst maakt de private toezichthouder een borgingsplan waarin hij de controlemomenten en inspectiepunten vaststelt. Tijdens de bouwwerkzaamheden voert de private toezichthouder controles uit zoals beschreven in het gekozen instrument. Daarnaast controleert de private toezichthouder voor de oplevering nogmaals de kwaliteit van een bouwwerk. Na deze controle dient de private toezichthouder tot slot een verklaring af te leggen. Deze verklaring stuurt de opdrachtgever vervolgens naar het college van B&W.
Rol van het bevoegd gezag
Tenslotte komt het bevoegd gezag aan bod Bij de wet Kwaliteitsborging voor het bouwen. Het bevoegd gezag controleert enkel bij het verlenen van de omgevingsvergunning of het gekozen instrument is toegestaan voor de gevolgklasse en of de private toezichthouder gemachtigd is om te werken met het gekozen instrument. Tenslotte toetst het bevoegd gezag bij de gereedmelding van het bouwwerk of aan alle eisen en formaliteiten is voldaan. Na oplevering van het bouwwerk houdt het bevoegd gezag toezicht op bestaande bouw en beschikt verder op alle momenten van het proces over de bevoegdheid om te handhaven.
Proefprojecten met de wet kwaliteitsborg bouw
Tot de daadwerkelijke invoering van de wet kwaliteitsborg bouw op 1 januari 2022 lopen er op dit moment nog diverse proefprojecten. Ongeveer 10% van de eenvoudigere bouwprojecten voert op dit moment een proefproject uit. Als blijkt dat de wet van Kwaliteitsborging voor het bouwen niet goed genoeg werkt of de kosten erg oplopen, kan de minister besluiten om de wet niet in te voeren. Ook kan de minister besluiten om eventueel alleen enkele aspecten van de wet kwaliteitsborg bouw niet door te voeren. Wanneer de proefprojecten succesvol blijken te zijn en de minister besluit om de wet kwaliteitsborg bouw wel in te laten gaan, zal dit aan het begin alleen gelden voor eenvoudige bouwprojecten.
Invoering Wet kwaliteitsborg bouw
Indien de pilotprojecten dus succesvol blijken te zijn, gaat vanaf 1 januari 2022 de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen stapsgewijs in. Dit stemde De Minister van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties en de Vereniging van de Nederlandse Gemeenten gezamenlijk af. De wet kwaliteitsborg bouw geldt naar verwachting tot en met 2024 alleen voor eenvoudige bouwprojecten. Onder eenvoudige bouwprojecten vallen bijvoorbeeld eengezinswoningen en kleinere bedrijfspanden. Dit zijn bouwwerken met een laag risico. Vanaf 2025 zal de wet ook gelden voor bouwwerken met een midden en hoog risico. Bibliotheken en scholen zijn voorbeelden van bouwwerken met een midden risico. Bij bouwwerken met een hoog risico kan je denken aan metrostations en voetbalstadions. Door deze wet stapsgewijs door te voeren kunnen bouwbedrijven en gemeenten eerst ervaring opdoen met het nieuwe toezicht in de bouw.
Meer weten over de Wet kwaliteitsborging bouw
Kortom: bouwen wordt vanaf 1 januari 2021 anders door de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Deze wet komt voort uit de wens tot verbetering van de bouwkwaliteit. De wet kwaliteitsborg bouw moet er dus voor zorgen dat de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht verbetert. We hopen dat je een goed beeld hebt gekregen van Wet kwaliteitsborging voor het bouwen aan de hand van dit artikel. Voor de huidige regelgeving binnen de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen is het handig om even een kijkje te nemen op de website van de Wetten van de Overheid. Hier vind je de huidige regelgeving terug waar je je aan dient te houden wanneer je gaat bouwen. Wil je nog meer weten rondom belangrijke wettelijke bepalingen? Wij hebben nog andere informatieve blogs op onze site die zeker het bekijken waard zijn!